Wilhelm Bovenschen

   General Notes:

Alleen in Rhenen en naaste Omgeving komt een smedengeslacht BOVENSCHEN voor. Het is een van die familienamen te Rhenen zoals SCHEFFER (SCH�FFER), VAN WALSUM (WALSEM) en DE ROTHER (DE ROODER) die een Duitse herkomst doen vermoeden.

Vijf generaties Bovenschen hebben tot medio december 1979 het smidsvak uitgeoefend te Rhenen.
De laatste telg van dit smedengeslacht JAN E. Bovenschen, stopte ermee; hij was 60 jaar en had geen opvolger meer in de zaak.
De oudst bekende leen van dit geslacht treffen we aan in Friemersheim, gelegen in het Ruhrgebied.

Wilhelm Bovenschen, vermoedelijk meegekomen met een buitelands leger, vestigde zich rond 1800 te Rhenen als ijzersmid.

Rhenen was in de 18e eeuw wat in verval geraakt en de stad probeerde door advertenties mensen te bewegen zich in Rhenen te vestigen onder gunstige voorwaarden: zo zou men het burgerschap gratis kunnen verkrijgen en zou men de eerste twaalf jaar vrijgesteld blijven van betaling van familiegelden, een soort personele belasting. Genoemde Wilhelm Bovenschen heeft kennelijk van een dergelijke regeling gebruik gemaakt: hij trouwde in 1801 met de Rhenense Gerritje Achterberg en inderdaad komt men hem de eerste twaalf jaar niet tegen als belastingbetaler.

In het gemeentearchief van Rhenen werd gevonden dat op 29 dezember 1832 het Rhenense veer voor een periode van twaalf jaar zou worden verpacht aan de meestbiedende: dit bleek genoemde Wilhelm Bovenschen te zijn. Over de beweegredenen van Wilhelm's beslissing om het veer te pachten kunnen we slechts gissen. Het zou kunnen zijn dat hij op55- jarige leeftijd zich als smid terug wilde trekken en in het veer wel een aantrekkelijke bezigheid zag tot aan de oude dag. Ook voelde hij zich misschien sterk aangetrokken tot de Rijn die hem mogelijk nog in kontakt bracht met schippers uit zijn geboortestreek.
Waarschijnlijker is echter dat hij het om puur ecomische redenen deed.
Zo was een aardige bijkomstigheid dat er aan een gierpontveer nogal wat ijzersmidswerk zat: dat kon dan goed door zijn zoons Hendrik en Gerrit Jacobus, beide ijzersmeden te Rhenen, worden uitgevoerd. Diverse rekeningen die door de Bovenschen's naar de Gemeente Rhenen werden gestuurd zijn nog in het Gemeentearchief te vinden.

Wat was er nu waarvan de familistukken betreffende het veer die Terug zouden gaan tot in de 15e eeuw?
Gebleken is dat een dochter van Wilhem Bovenschen, genaamd Catharina (Trijntje) trouwde met de Liendense Pelgom Vonk, die na overlijden van Wilhem te Lienden in 1833 de Pacht van het veer overnam. Wilhelm zelf is dus mar kort veerman geweest.

Deze pelgrom Vonk was waarschijnlijk een direkte afstammeling van de diverse Vonken die in de eeuwen daarvoor het Rhenense veer hadden gepacht. Het is mogelijk dat zeer oude stukken met betrekking tot de pacht van het veer inderdaad bewaard waren gebleven, en dat dit de papieren waren waarop Jan E. Bovenschen in het interview doelde

(autheur onbekend)


HISTORISCHE FEITEN
--------------------------------------------------------------------------------------------------

1780-1784: weerstand tegen Oranje.
De Vierde Engelse Zeeoorlog brengt de toch al zwakke economie ernstige schade toe. Oranje krijgt de schuld. Weerstand tegen de Oranjepartij en Regenten-oligarchie bundelt zich in de Patriottenbeweging.

1784: Willem V vlucht naar Apeldoorn.
Milities van Patriotten, legertjes van vrijwilligers die zich in diverse steden hebben gevormd, organiseren zich landelijk op een congres in Utrecht. De steden en gewesten ontnemen stadhouder Willem V steeds meer bevoegdheden. Patriotten en prinsgezinden raken slaags. Willem V wijkt uit, eerst naar Apeldoorn, later naar Nijmegen.

1787: de Pruisen grijpen in.
Wilhelmina van Pruisen, sterke echtgenote van de zwakke Willem V, gaat per koets op weg van Nijmegen naar Den Haag om in Holland leiding te geven aan de Orangisten die het dreigen af te leggen tegen het nieuwe bewind van patriottische vroedschappen. Een vrijkorps uit Gouda houdt haar tegen bij de Goejanverwellesluis. Wilhelmina Van Pruisen, zuster van de Pruisische koning, voelt zich zwaar vernederd. Enkele maanden later valt een Pruisisch leger het land binnen en herstelt het bewind van de Oranjepartij. Duizenden patriotten vluchten naar Frankrijk, waar zij getuige zijn van de Franse Revolutie in 1789. Geladen zullen zij terugkeren in de Nederlanden.

Wilhelm maried Gerritje Achterberg, daughter of Jacobus Gerritsen Achterberg and Johanna Gadermans (Gaterman), on 25 Oct 1801 in Rhenen. (Gerritje Achterberg was christened on 4 Oct 1778 in Rhenen and died on 20 Jan 1839 in Lienden.)